Het belang van adem in klankgeven.

Ik vergelijk zingen, evenals goed spreken, vaak met het bespelen van een muziek instrument, zoals bijvoorbeeld met het bespelen van de cello. Er zijn drie componenten die in het oog springen bij het maken van een toon op een strijkinstrument.

De cello bestaat uit een klankkast, een strijkstok en de snaren.

Vandaag gaan we het hebben over de strijkstok  die ik, als het gaat over stemgebruik, vergelijk met onze adem.

Om een toon te maken op de cello heb je een strijkstok nodig. En de manier waarop de strijkstok langs de snaren van de cello gaat heeft invloed op de toon die ontstaat. Met een bibberende arm en hand krijg je geen stabiele krachtige toon. Te veel aan spanning op een snaar geeft te veel druk en maakt de toon zwaar en log. De mate van druk die je uitoefent heeft invloed op de klank. Bij zingen en spreken is dit principe te vergelijken met de adem. Lucht die langs de stembanden strijkt is als een motor en maakt een zangtoon of klank. Ook hierbij kun je je weer voorstellen hoe belangrijk het is op welke manier dit gebeurt. Controle en bewustzijn van je adem is daarom van cruciaal belang voor een goede toon.

Wat gebeurt er eigenlijk als je inademt?
De longen vullen zich met lucht en je ribbenkast verwijdt zich. Je middenrif spier die als een boog via je borstbeen gehecht is aan de zwevende tussenrib spieren, wordt afgeplat en duwt je buikinhoud naar voren.
Dit is wat er gebeurt als men het ook wel heeft over een ‘buikademhaling’. Maar eigenlijk ademt op deze manier je hele lijf. Kleine baby’s laten prachtig zien hoe het middenrif en dus hun lijfje krachtig op en neer gaat als ze krijsen en huilen. Ze kunnen dat, jammer genoeg voor de jonge ouders, uren volhouden en krijgen toch nooit last van hun stem, omdat ze het nog precies op de goede manier doen.
De meeste volwassen mensen hebben echter een hoge ademhaling ontwikkeld. Ze zijn, vaak door spanning in hun lichaam, de natuurlijke beweging kwijtgeraakt. Tijdens een effectieve uitademing gaat de middenrifspier geleidelijk weer omhoog. Als die beweging slap is ontstaat een krachteloze klank. Te veel spanning geeft druk en heeft ook invloed op de klank. Een gecontroleerde uitademing waarbij je borstkas zo lang mogelijk breed en ruim blijft, steunt en draagt als het ware je klank of toon. Je buikspieren spannen zich wel langzaam aan.
Je adem vertelt ook veel over hoe je je voelt. Als je zenuwachtig bent of gejaagd zal je adem hoger zitten. Het bewustzijn hiervan brengt al een opening naar ontspanning. En niet er over gaan denken, maar er naar kijken zonder oordeel. ‘O, ja, ik ben zenuwachtig.’ Probeer een ‘hallo’ gevoel te ontwikkelen. Een her- en erkenning zonder te veel gedachten. Eerst alleen maar voelen dat het er is en daarna kun je proberen met je aandacht naar beneden te zakken, naar je buik en hoef je je adem alleen maar te volgen. Of neem de zenuwen bijvoorbeeld maar gewoon mee in je klank en voel eens wat er dan gebeurt. Wie weet lost het gevoel zich op, als je het verzet ertegen opgeeft.
Je adem, de lucht raakt dus je stembanden en de manier waarop je uitademt heeft invloed op je klank.

Hieronder een paar adem oefeningen.

• In de goede houding als eerder beschreven, adem je een poosje hoorbaar in en uit door een open keel, dat wil zeggen met losse kaken. Vul je hele lichaam met lucht en voel de adem langs je ruggengraat gaan – van je stuit tot je kruin en weer terug.
• Ga in bovenstaande houding na waar je adem zich bevindt in je lijf. Observeer. Stel je voor dat er zo ongeveer onder je navel een fontein of een bron is, van waaruit je de adem kunt scheppen. Je ademt heel langzaam en gecontroleerd uit op een ‘ffff’ klank, alsof het fonteintje heel gecontroleerd water sproeit. Je kunt je ook voorstellen dat je een ballon langzaam laat leeg lopen. Je armen gaan omhoog en je schept de adem als het ware als water uit de bron en laat het bij wijze van spreken naar buiten stromen via je vingers. Je buikspieren zullen aanspannen en iets intrekken, maar je probeert je borstholte ruim en groot te blijven voelen. Je houdt je armen uitgestrekt en naar voren en je ademt heel langzaam uit tot je leeg bent. Dan, terwijl je mond iets open is in een verbaasde stand, laat je de ingetrokken buikspieren los, zodat de lucht zich vanzelf naar binnen zuigt voor de inademing. Vervolgens schep je met je handen en armen nieuwe lucht uit je bron en je ademt uit op een geconcentreerde ‘ssss’ klank. Wissel dit enkele keren achter elkaar af.
• Als je het moeilijk vindt je middenrif goed te voelen kan het helpen te gaan liggen en met een hand rond je navel je adem te volgen. Ook kan je er een boek op leggen, dat langzaam zal rijzen en dalen bij respectievelijk iedere in- en uitademing.
• Adem eens heel krachtig uit, alsof je iets weg spuugt en voel wat er gebeurt in je lijf.
• Maak eens geluid, hoe je als kind met een speelgoed autootje speelde. ‘Brrroem’ Met veel accent op de ‘Brrr’ Je laat je lippen trillen met geluid en je zult een sterke reactie voelen net boven je navel, in je zij en je rug.
• Leg je handen in je zij en zeg krachtig ‘ksst’ alsof je een kat weg jaagt. Je voelt een soort tegendruk rondom onder je onderste ribben, die wat uitzetten, maar je onderste buikspieren zullen zich aanspannen. Doe dit drie keer achter elkaar. Bij het loslaten van de spanning veert je middenrif onmiddellijk terug, de adem komt vanzelf terug naar binnen.
• Blaas heel krachtig een denkbeeldige kaars uit. “Pffft’ De buikspieren trekken aan, laat los, het middenrif daalt, adem erin. Doe dit ook drie keer.
• Let op wat er bij lachen, huilen, en roepen gebeurt in je lijf. Dit zijn natuurlijke processen waarbij de uitademing meestal vanzelf dat doet wat hij moet doen. Probeer dit te voelen als je erg in de war raakt van deze voor jou misschien nieuwe en soms andere manier van ademhalen. Veel mensen ademen te hoog en vinden het moeilijk de natuurlijke beweging van de lage ademhaling terug te vinden. Probeer hoe dan ook te ervaren, dat wanneer je klanken maakt, je dit doet met en op je ademstroom.

Het resultaat van de oefeningen is een bewustwording van je adem. Door de verbinding daarmee zal meer kracht ontstaan in de stem. Daarnaast brengt een bewuste ademhaling rust en balans en haalt het stress weg.

Wil je ervaren hoe dit werkt en uitgebreider leren hoe jij je stem goed kunt gebruiken, zodat je presentaties veel meer succes hebben? Kijk dan eens op Vanzelfsprekend presenteren

De online basistraining om je stem te leren kennen en in te zetten voor een pakkende performance.

Tot ziens!

Hoe gebruik jij je stem en ben je tevreden over je presentaties?

Laat het me weten, plaats een reactie onder dit blog en je maakt kans op mijn boek Stembalans!